Bipolaire stoornis is een stemmingsstoornis waarbij patiënten periodes van opgewekte stemming en sombere stemming kunnen ervaren.¹ Een periode met extreem opgewekte stemming wordt ook wel een 'manische episode' genoemd en een periode met sombere stemming ook wel een 'depressieve episode'. Tussen dergelijke episoden in kan de gemoedstoestand van de patiënt terugkeren naar normaal, hoewel hij of zij vaak niet in staat zal zijn om optimaal te functioneren.¹

Bipolaire stoornis is een ernstige aandoening, zoals blijkt uit het gegeven dat het risico op zelfdoding 20 keer hoger is dan onder de algemene bevolking.² Ongeveer een derde van de patiënten met bipolaire stoornis heeft tijdens zijn leven een poging tot zelfdoding gedaan.³

Manische en depressieve verschijnselen zijn tegenpolen, vandaar de naam 'bipolaire stoornis'.

• Manische episode¹ – een persoon die een manische episode doormaakt zal extreem vrolijk en energiek overkomen. Zij kunnen extreem praatgraag zijn en dingen zeggen als 'Ik heb het gevoel alsof ik de hele wereld aankan'. Ze kunnen geobsedeerd raken door één bepaalde activiteit, zoals het schrijven van een boek, of het kan lijken dat hun gedachten snel gaan en dat ze eenvoudig afgeleid zijn. Het kan zijn dat de persoon weinig of zelfs helemaal niet slaapt. Het kan zijn dat ze zich inlaten met risicovolle activiteiten, zoals een vlaag van koopwoede, losbandig seksueel gedrag of absurde zakelijke investeringen. De persoon kan prikkelbaar worden en in sommige gevallen is het noodzakelijk om hem of haar in het ziekenhuis op te nemen. De verschijnselen kunnen een week of langer aanhouden.

• Depressieve episode¹ – een persoon die een depressieve episode doormaakt zal een negatieve stemming ervaren en zal waarschijnlijk voor bijna alle activiteiten zijn of haar interesse verliezen of er geen plezier uit kunnen halen. Tijdens een depressieve episode kunnen patiënten gedurende enkele weken met gevoelens van somberheid, leegte of uitzichtloosheid kampen, wat hun vermogen om te kunnen werken en interactie met anderen beïnvloedt.

Er bestaan verschillende soorten bipolaire stoornissen, afhankelijk van de aanwezigheid en ernst van manische en depressieve verschijnselen.¹ In de meeste gevallen zullen patiënten beide soorten episodes doormaken¹

Wereldwijd lijden 46 miljoen mensen aan een bipolaire stoornis,⁴ met ongeveer evenveel mannen als vrouwen die ermee kampen.¹ Bipolaire stoornis ontwikkelt zich doorgaans tijdens de adolescentie, waarbij 76% van de patiënten zijn of haar eerste verschijnselen vóór de leeftijd van 21 jaar ervaart.⁵ De meeste mensen maken tijdens hun leven meerdere episodes mee en bij ruwweg één op de vier behandelde patiënten treden deze episodes elk jaar opnieuw op.⁶

Bipolaire stoornis heeft een negatieve impact op de arbeidskansen, de arbeidsprestaties en de aanwezigheid op het werk.⁷ Uit een wereldwijd onderzoek door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bleek dat mensen met een bipolaire stoornis jaarlijks gemiddeld 17 dagen van werk of activiteiten missen.⁸ Volgens de WHO is bipolaire stoornis de 12e oorzaak van matige tot ernstige beperkingen wereldwijd.⁹

Mensen die zich zorgen maken dat zij – of hun naasten – verschijnselen van bipolaire stoornis vertonen, moeten hun arts raadplegen voor hulp en advies. Bipolaire stoornis wordt gediagnosticeerd aan de hand van vraaggesprekken met patiënten en eventueel gesprekken met hun naasten^.10 Bipolaire stoornis wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd, ondanks het aantal beoordelingsschalen dat kan worden gebruikt om de verschijnselen te helpen vaststellen. Uit een onderzoek bleek dat bij 69% van de patiënten ten minste één keer een verkeerde diagnose was gesteld, meestal dat ze een depressie zouden hebben, en het kan soms jaren duren voordat de juiste diagnose is gesteld.¹¹

Bipolaire stoornis is een terugkerende, levenslange ziekte. Zodra de diagnose is gesteld, wordt meestal een combinatie van medicatie en psychosociale therapie aanbevolen.10 Afhankelijk van het gegeven of de patiënt een manische of depressieve episode doormaakt, zijn verschillende behandelingen nodig.¹⁰